De vernietiging van waarheid door dialectiek

… en gij zult de waarheid verstaan, en de waarheid zal u vrijmaken (Johannes 8:32).

Dialectiek is een “nieuwe” manier van redeneren om te komen tot “ware” uitspraken op een andere wijze dan oorzaak en gevolg, links en rechts. De wijsgerige dialectiek is ontwikkeld door de filosofen Kant en Hegel, terwijl Karl Marx het weer heeft toegepast op zijn economische theorie (Marxisme: kapitaal en arbeid).

De werking en toepassing van het dialectische denken is in principe eenvoudig. Je hebt een bepaald denkkader, bijvoorbeeld waarheid, waarbinnen je een bepaalde stelling inneemt. Deze stelling noem je ‘de these’. Hier zet je de tegenstelling of ‘antithese’ tegenover zoals eerlijk zijn tegenover liegen (resp. these en antithese).

Als christen wil je het onderscheid tussen deze twee begrippen, eerlijk zijn en liegen, zo scherp mogelijk stellen. De dialectiek gebruikt de antithese (liegen) niet om de these (eerlijk zijn) nog duidelijker de these te laten zijn, maar juist om te komen tot een synthese (samensmelting) van deze twee begrippen. Door deze samenstelling ontstaat een nieuw begrip van waarheid (een nieuwe these). Dit proces blijft men herhalen totdat ze ware uitspraken kunnen doen over ‘het ding’. De dialectiek wil dus tot ware uitspraken komen door het botsen van ideeën, begrippen of overtuigingen.

De dialectiek van Hegel is voor christenen een ontwrichtende manier van redeneren. Als wij waarheid als voorbeeld nemen dan wordt het probleem direct duidelijk waarom want Jezus zegt daarover:

Ik ben de Weg, en de Waarheid, en het Leven. Niemand komt tot den Vader, dan door Mij (Johannes 14:6).

Jezus spreekt niet over waarheid als iets dat nog in ontwikkeling is of dat nog volledig ontdekt moet worden. Hij spreekt niet over een weg, een waarheid of een leven, maar over ‘de’ en ‘het’. Christus is de ware these, onveranderlijk, waarachtig en compleet (in de zin van af). Er is geen enkele antithese die Hem kan door-ontwikkelen tot een betere these want Hij is (Ik ben) de waarheid. God de Vader is niet alleen de auteur van waarheid, Hij is ook de waarheid. Het is een eigenschap van Zijn wezen (net zoals liefde en genade) en daarmee is de idee van waarheid ten diepste met Hem verbonden en compleet.

Het dialectische denken heeft een grote impact op de ware Christen, ondanks dat velen zich dit (nu nog) niet realiseren. Stoppen met dialectische woordspelletjes is het begin van afwijzing door de wereld. Niemand wil meer horen dat wij in ‘de’ waarheid geloven en dat een ieder zonder deze waarheid voor eeuwig verloren gaat. Dat heet arrogant en onbarmhartig in onze huidige tijdsgeest. Maar, als Christus wél de enige weg tot verlossing is, dan is het juist onbarmhartig om hem niet “op te dringen” aan een wereld die verloren gaat.

De dialectiek brengt de theses van de Christen – Gods waarheden – in een andere context, een nieuw kader. Dit gebeurt bijvoorbeeld als activistische mensen ons vragen waarom wij niet met hen demonsteren tegen het voeren van oorlog want zo zeggen zij: “Jezus wilde toch ook vrede op aarde?!”.

Wees op je hoede als ongelovigen Gods woord gebruiken om jou te overtuigen van een bepaald standpunt! De Bijbel zegt dat de redeneringen (Gr. ‘noemata’) van onze tegenstander (2 Korintiërs 2:11) en zijn listigheid (Gr. ‘methodeia’) ons niet onbekend moeten zijn (Efeziërs 6:11).

In dit voorbeeld brengen zij het begrip vrede in een kader zonder de God van de vrede. Wij mogen van hen deelnemen aan hun vrede als wij ook toetreden tot hun (socialistische) kader. Zodra wij daarin meegaan zal – tot de schrik van velen – blijken dat ook ons geloof een struikelblok is voor hun opvatting van vrede. Wij zijn bijvoorbeeld niet tolerant genoeg voor de LHBTQ-gemeenschap en dat staat hun opvatting van vrede in de weg.

Wat zegt Gods woord eigenlijk over vrede op aarde?

Meent niet, dat Ik gekomen ben om vrede te brengen op de aarde; Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard (Matteüs 10:34).

Jezus bedoelde hier uiteraard niet mee dat Hij gekomen is om oorlog te veroorzaken, maar dat Zijn komst in de wereld verdeeldheid brengt in het gezin en tussen vrienden of kennissen (Matteüs 10:35-37). De waarheid maakt ons en anderen vrij, maar meestal niet zonder een offer (dat de meesten niet willen brengen).

De vrede van God – en dus van de Christen – is volstrekt anders dan vrede van de wereld (Johannes 14:27). Ware (permanente) vrede komt pas als Christus Zijn Koninkrijk zichtbaar en permanent heeft gevestigd op (de nieuwe) aarde (Jesaja 9:6; Zacharia 9:10). Oh wee als de wereld zegt: “vrede en rust” (1 Thessalonicenzen 5:3).

Een ander gevoeliger dialectisch voorbeeld in onze tijd is het Bijbelse idee van ‘de man als hoofd’ binnen de ordening van God. Binnen dit kader (Gods kader) is er geestelijke veiligheid en bescherming voor de vrouw. Als we nu ‘de man als hoofd’ binnen het feministische kader van zelfontplooiing plaatsen, dan spreken we ineens van de onderdrukking en inperking van de vrouw (en haar vrouw-zijn). De man als hoofd krijgt dus een andere betekenis doordat het opnieuw geframed (gekaderd) wordt.

De vrouw moet volgens het Feminisme haar onafhankelijkheid terugkrijgen en gelijk worden aan de man. In de geschiedenis van de mensheid is de vrouw onderdrukt vindt men. Het kan inderdaad zo zijn dat er misbruik is gemaakt van het goddelijke concept ‘de man als hoofd’, maar dat verandert niks aan Gods ordeningen.

Bijbels gezien heeft de vrouw dezelfde waarde als de man, maar functioneel – in geestelijke zin – is er wél een verschil. Het resultaat voor de Christen die toch meegaat in dit nieuwe kader is dat zijn vrouw onbeschermd is en dit ook zo zal voelen (met soms depressies tot gevolg). Overigens, de man of vrouw die werkelijk begrijpt wat Efeziërs 5:23 zegt over de rol van de man in het gezin begrijpt dat er opoffering en nederigheid gevraagd wordt (zoals Christus zich heeft overgegeven voor Zijn gemeente). Er is dus geen sprake van overheersing van de vrouw door de man binnen de ordening van God.

Het typische is dat Feminisme vrouwelijk-heid betekent (féminin + isme), maar het juist de nadruk legt op de ontwikkeling van het mannelijke in de vrouw. Eén van de volgende stappen in dit proces is het krankzinnige idee van genderneutraal opvoeden.

Het dialectische proces is een langzaam proces dat veel tijd nodig heeft om de bestaande overtuigingen van de wereld te veranderen. Dialectiek is terugkijken in de geschiedenis en schrikken dat normen en waarden enorm veranderd zijn. Het is als de kikker in het water die langzaam opwarmt tot het kookpunt en het einde niet voelt aankomen.

Enkele dialectische begrippen: Progressief, Emancipatie, Co-Existentie, Nivellering, Autoritair, Solidariteit, enz.

Wil je meer leren over dit belangrijk onderwerp? Kijk dan in links & downloads onder het thema dialectiek.